Απομαγνητοφώνηση διάλεξης - Ημέρα Μνήμης Γενοκτονίας Ποντιακού Ελληνισμού - Ν.Λυγερός

Θα ήθελα πρώτα να πω ότι είναι τιμή να βρισκόμαστε εδώ. Δε θέλω να σας ευχαριστήσω που είστε εδώ, γιατί είναι καθήκον. Είναι λογικό να είστε εδώ, είναι αναμενόμενο, απλώς πολλοί δε το πιστεύουν κι έρχονται εδώ για άλλους λόγους. Δεν μας πειράζει, ποτέ δεν μας πείραξε, για έναν πολύ απλό λόγο: Οι νεκροί δε ψηφίζουν. Άρα ας ασχοληθούμε μ’αυτούς γιατί είμαστε επί της ουσίας.

Χαίρομαι πάρα πολύ σήμερα με αυτά που είδα, μ’αυτά που είναι πίσω μου γιατί είναι και μπροστά βέβαια. Ξέρετε, με τους Πόντιους όλα γίνονται παράξενα. Μπροστά στο μνημείο με έβαλαν πίσω απ’τον παπά, και τώρα στην εκδήλωση με έβαλαν μπροστά στην νεολαία. Άρα κάποιο ενδιάμεσο θα υπάρχει, θα το καταλάβατε κι εσείς.

Η ιδέα είναι απλή: Δεν ερχόμαστε εδώ μόνο και μόνο για να πούμε ότι ήρθαμε κι ότι θα ξανά’ρθουμε την επόμενη χρονιά. Ερχόμαστε εδώ επειδή υπάρχει μια ανάγκη. Ακούμε πολλά, βλέπουμε λίγα. Πολλές κινήσεις, λίγες πράξεις.

Οι Έλληνες είναι της αξίας, όχι των αρχών. Κανένας στην Ελλάδα δεν πιστεύει στις αρχές. Ούτε πριν, ούτε τώρα, ούτε στο μέλλον. Γι’αυτό είμαστε διαχρονικοί. Οι αρχές αλλάζουν, μερικές φορές συνεργάζονται, μερικές φορές μας βασανίζουν, μερικές φορές μας καταπιέζουν. Σε εμάς, ο νόμος είναι νόμος μόνο όταν είναι ανθρώπινος. Δεν είμαστε του ρωμαϊκού δικαίου. Ο νόμος όταν είναι σκληρός δεν τον δεχόμαστε. Πρέπει να καταλάβουμε επιτέλους ότι το θέμα της γενοκτονίας δεν είναι πια ιστορικό. Η ιστορία το κατέγραψε. Το πρόβλημα τώρα είναι ότι είναι ανθρώπινο. Αν εμείς το ξεχάσουμε, αν δεν διεκδικήσουμε την ύπαρξή του, τότε εξαφανίζεται.

Μη περιμένετε τίποτα, μα τίποτα, από τους ακαδημαϊκούς, ποτέ. Αυτοί έρχονται πάντα μετά, όταν μελετούν το πρόβλημα. Μη περιμένετε τίποτα από τους ιστορικούς. Και αυτοί έρχονται μετά, για να μας εξηγήσουν τι πάθαμε. Η ιστορία γράφεται με ανθρώπους, όχι με ειδικούς. Αυτό που έγραψαν οι Πόντιοι, κι αποτέλεσε την έμπνευση για τον Lemkin για να επινοήσει τη λέξη γενοκτονία, συνδυάζοντας μια λέξη Ελληνική και μια λέξη Λατινική για να δείξει σε όλους ότι δεν είναι κάτι το τοπικό, δεν είναι κάτι το εθνικιστικό, είναι κάτι το πανανθρώπινο.

Μας λείπει τόσο πολύ η νοημοσύνη που δεν καταλαβαίνουμε ότι κάθε φορά που κάποιος λέει την λέξη γενοκτονία, αναγνωρίζει αυτόματα την γενοκτονία των Ποντίων, τον Αρμενίων και των Ασσυρίων, γιατί είναι αυτές οι γενοκτονίες που αποτέλεσαν το παράδειγμα για τον Lemkin για να βρει αυτή τη λέξη, γιατί δεν υπήρχαν λόγια.

Υπάρχει τόσο έλλειψη που συνεχίζουμε την ώρα της ημέρας της γενοκτονίας να ζητάμε λεπτό σιωπής. Δεν έχουμε καταλάβει τίποτα. Οι γενοκτόνοι αυτό ήθελαν, να σωπάσουμε. Γι’αυτό το βλέπουμε και στη βίβλο, τα λόγια είναι απλά: Ακόμα κι αν σωπάσουν οι άνθρωποι θα βγάλουν κραυγή οι πέτρες.

Εδώ εσείς πρέπει να είστε πέτρες. Κανένας δε μπορεί να μας επιβάλει να σωπάσουμε. Σωπαίνουμε για έναν, όχι για μια γενοκτονία. Ο στόχος της γενοκτονίας είναι να μη μιλάμε. Κανονικά θα έπρεπε να βγάζουμε μια κραυγή, για να δείξουμε στους γενοκτόνους ότι δεν έκαναν καλά την δουλειά τους, ότι είμαστε ακόμα εδώ, μετά από χρόνια, και δε πρόκειται να φύγουμε.

 Δεν πρόκειται να κοιτάμε τον Πόντο από μακριά. Ο Πόντος είναι κατεχόμενα. Πρέπει λοιπόν να συνεχίσουμε αυτό τον αγώνα για να προετοιμαστούμε.

Το θέμα δεν είναι μόνο η συγγνώμη. Συγγνώμη λένε πολλοί, δεν κάνουν τίποτε άλλο. Και να πουν συγγνώμη τι θα γίνει; Και να το ξέρετε, για όσους ξέρουν από στρατηγική, σε κάποια φάση θα πουν συγγνώμη και μερικοί από μας θα σταματήσουν. Δεν έχουν καταλάβει ότι είναι μόνο η αρχή. Η διαδικασία διόρθωσης έχει πολλά στάδια, η αναγνώριση είναι μόνο το πρώτο στάδιο, τίποτα άλλο. Στη διόρθωση η συγγνώμη δε φτάνει. Γιατί δεν μπορείς να γενοκτονήσεις τόσους ανθρώπους και απλώς να πεις συγγνώμη, μη μείνετε πάνω σ’αυτή τη λέξη. Αυτή η λέξη είναι η πρώτη μόνο, δεν είναι η τελευταία.

Πρέπει κι εμείς να καταλάβουμε ότι αν θέλουμε να πετύχουμε διεθνή αναγνώριση, πρέπει να αναγνωρίζουμε κι εμείς τους άλλους. Χαίρομαι γιατί φέτος η παμποντιακή αποφάσισε να αναγνωρίσει τη γενοκτονία των Ασσυρίων. Είναι ένα έλλειμα και για την Ελλάδα, γιατί είμαστε τρεις γενοκτονίες. Μια τριάδα γενοκτονίας με τον ίδιο θύτη, με την ίδια στρατηγική, κι εμείς ακόμα έχουμε αναγνωρίσει τις δύο πρώτες μόνο. Και δεν έχουμε καταλάβει ότι όταν πηγαίνουμε στα δικαστήρια μας λένε: «Μα εσείς οι ίδιοι δεν αναγνωρίσατε αυτό που λέτε».

Είμαστε τρεις, όχι ξεχωριστά, τρεις, όπως το λέει η θρησκεία, μια τριάδα. Αυτή η τριάδα είναι που πέτυχε τα αποτελέσματα και στη Σουηδία, και στην Ευρωπαϊκή ένωση, και στην Αυστραλία. Μεμονωμένοι δεν πετυχαίνουμε.

Ο γενοκτόνος έχει σχέδιο, έχει στρατηγική, έχει γεωπολιτική. Το θύμα δεν καταλαβαίνει τι γίνεται στην αρχή, δε το πιστεύει, δεν καταλαβαίνει που το πάνε, κι ακόμη κι αν τους προειδοποιήσουμε λένε «δε μπορεί να γίνεται αυτό». Κι όμως γίνεται.

Πρέπει να είμαστε σοβαροί. Είναι πραγματικά μερικοί εδώ που πιστεύουν ότι κάνοντας αυτές τις εκδηλώσεις επαρκεί για να μη ξαναγίνει γεκοντονία; Μα ακόμη και τώρα γίνονται γενοκτονίες. Αυτές οι εκδηλώσεις γίνονται απλώς για να ενεργοποιήσουμε τη νεολαία. Πόσες φορές έχετε δει νεολαία με μαύρα; Κι όμως είναι αυτό που τους περιμένει, γιατί στις γενοκτονίες δεν υπάρχει νεολαία, υπάρχουν μόνο γέροι. Οι γενοκτονίες λειτουργούν με τους αιώνες.

Πολύ σωστά το είπατε: μιλάμε και στους αγέννητους. Είναι αυτό που θα θυμούνται. Το τι κάναμε εμείς, το τι θα κάνουμε, το τι θα τους παραδώσουμε. Δεν αρκεί πια να λέμε ότι ήμασταν θύματα. Οι Έλληνες του Πόντου δεν γεννήθηκαν θύματα. Είχαν ήδη πολιτισμό. Κι επειδή είχαν πολιτισμό έγιναν θύματα της βαρβαρότητας. Γιατί πρόκειται περί βαρβαρότητας.

Το άκουγα που το έλεγε ένας κύριος: Για ποιο πράγμα μιλάμε, όταν ακούμε για την ενταξιακή πορεία; Είναι απαράδεκτο. Είναι πολύ απλό: Η γενοκτονία είναι κριτήριο. Δεν μπορούμε να έχουμε μια βαρβαρότητα ενσωματωμένη στον πολιτισμό. Είναι πολύ ξεκάθαρο το πλαίσιο, δεν υπάρχει καμία διπλωματία πάνω σ’αυτό. Δεν είμαστε σε πλαίσιο συζήτησης αν υπάρχει ή όχι γενοκτονία. Η γενοκτονία υπάρχει, εν αρχή η γενοκτονία, και μετά συζητάμε. Αλλιώς δεν έχει νόημα, απορρίπτουμε τον ίδιο μας τον εαυτό. Συνεχίζουμε να κάνουμε τα ίδια με τους προηγούμενους ενώ δεν έχουν κάνει τίποτα.

Η γενοκτονία των Αρμενίων είναι απαγορευμένη στην Τουρκία. Μπορεί να ‘χεις φυλάκιση δέκα χρόνων, μόνο και μόνο επειδή το λες. Το ίδιο για τα κατεχόμενα στην Κύπρο. Κι εμείς αναρωτιόμαστε ακόμα τι πρέπει να κάνουμε. Είναι πολύ απλό. Πρέπει να είμαστε κι εμείς σ’αυτό το άρθρο. Πρέπει και η γενοκτονία των Ποντίων να είναι κι αυτή απαγορευμένη, αλλιώς δεν έχουμε ενοχλήσει την ανθρωπότητα.

Η βαρβαρότητα είναι απλή, όταν την κοιτάζετε κατάματα, ξέρετε τι είστε. Δεν είναι ανάγκη να κλαίμε κάθε φορά, όμως υπάρχει ανάγκη να παλεύουμε. Υπάρχει ανάγκη να υπάρχει αγώνας, κι αυτός ο αγώνας πρέπει να έχει συνεχιστές. Δεν μπορεί να είμαστε μόνο εμείς οι γέροι πάντα. Και μετά;

Εδώ έχουμε ήδη γριές μαζί μας τώρα. Είναι νέες, αλλά φόρεσαν το μαύρο. Το φως του μαύρου. Αυτό που επιτρέπει στους ανθρώπους να καταλάβουν τι είναι το χρώμα. Βάζουμε φορεσιές και νομίζουμε ότι έχουν κάποια αξία, ενώ είμαστε σε καρναβάλι. Πρέπει να καταλάβουμε ότι κάθε λεπτομέρεια έχει σημασία, κάθε λεπτομέρεια.

Εδώ είμαστε όλοι μαζί γιατί δε ξεχάσαμε τους νεκρούς. Πολύ συχνά όμως ξεχνάμε τους αγέννητους. Είμαστε κουρασμένοι μερικές φορές. Αλλά ποιος μπορεί να πει σε ένα θύμα της γενοκτονίας ότι «κουράστηκα για σένα»; Αυτοί δεν είχαν καν το δικαίωμα να κουραστούν. Δεν είχαν καν το δικαίωμα να κλάψουν.

Είμαστε εδώ λόγο ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Αν δεν κάνουμε τίποτα εμείς, θα τους ξεχάσουν όλοι. Είμαστε αυτοί που αντιπροσωπεύουν την ανθρωπότητα, όπως κι αυτοί αντιπροσώπευσαν την ανθρωπότητα. Είναι εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, δεν έχουν τίποτα το τοπικό. Πρέπει λοιπόν να καταλάβουμε ότι όταν είμαστε ενωμένοι, τότε υπάρχουν αληθινές δυσκολίες.

Όταν έγινε αυτό το μνημείο (στην πλατεία Αγίας Σοφίας) είχαμε προβλήματα. Καλώς, πήραμε πόντο. Άμα βάζετε μνημεία και δεν έχετε προβλήματα, δεν είναι ανάγκη να τα βάλετε. Έγραψες βιβλία (απευθυνόμενος στον Φωτιάδη) κι είχες προβλήματα. Καλώς, πήρες πόντο. Δεν υπάρχει κανένας που να παλεύει ενάντια στην βαρβαρότητα και να μην έχει προβλήματα. Όσοι δεν έχουν προβλήματα, είναι πολύ απλό: δεν κάνουν τίποτα που να ενοχλεί.

Ο Lasker, πρωταθλητής του κόσμου στο σκάκι, το έλεγε: Μην ψάχνεις την καλύτερη κίνηση, βρες την καλή, εκείνη που ενοχλεί τον αντίπαλο. Θα ήθελα να αναρωτηθείτε πόσες φορές έχετε ενοχλήσει την βαρβαρότητα. Σε πόσες μαύρες λίστες ανήκετε επειδή θεωρούν ότι είναι απαράδεκτο αυτό που κάνετε επειδή προωθείτε το θέμα της γενοκτονίας.

Αν το αξιολογήσετε σιγά-σιγά θα καταλάβετε γιατί εμείς στην Ελλάδα όταν έχουμε έναν νεκρό που παρήγε ένα έργο λέμε απλώς «άξιος» όταν πέθανε. Πρέπει λοιπόν να καταλάβουμε ότι αν ο Πόντος έγινε θύμα της βαρβαρότητας είναι επειδή ο πολιτισμός που είχε δημιουργήσει ήταν σημαντικός, ενοχλούσε και παρενοχλούσε.

Έχουμε περάσει από πολλά στάδια για το θέμα του Πόντου. Έχουμε περάσει από το ανύπαρκτο, σιγά-σιγά φτάσαμε στο ανέκδοτο, τώρα φτάνουμε στην διεκδίκηση. Χρειάζεται όμως και περηφάνια, χρειάζεται ενθουσιασμός, χρειάζονται αντοχές και ανθεκτικότητα. Δεν θα τελειώσουμε τώρα. Όταν ακούτε ότι όλος αυτός ο αγώνας γίνεται για να αναγνωριστεί από την Τουρκία, αυτό θα είναι στο τέλος.

Αυτό που θέλουμε -το είπε ο πρόεδρος πολύ σωστά- είναι τη διεθνή αναγνώριση. Η διεθνή αναγνώριση δε θα γίνει από την Τουρκία, θα γίνει από όλα τα κράτη που σέβονται τον πολιτισμό, που θεωρούν ότι είναι απαράδεκτος όποιος και να προωθεί οποιαδήποτε βαρβαρότητα. Και γι’αυτό το λόγο πρέπει τώρα επιτέλους να περάσουμε και στο επόμενο στάδιο και να απαγορεύσουμε τη βαρβαρότητα.

Δεν υπάρχει Έλληνας που να αποδέχεται τη βαρβαρότητα. Είναι εναντίον του Ελληνισμού. Δε μπορεί απλώς να λέμε ότι δεν μας ενοχλεί αφού εμείς το πιστεύουμε. Αντιθέτως, μας ενοχλεί, γιατί κάθε φορά που κάποιος βρίζει τη γενοκτονία, βρίζει τους προγόνους μας, και δε λέμε τίποτα. Το ονομάζουμε ελεύθερη έκφραση… είναι ελεύθερη αηδία, είναι ελεύθερη δειλία. Γιατί απλώς δεν έχουμε τα κότσια, γιατί δεν υπάρχουν μαγαζιά που να αγοράζεις κότσια. Αλλά ευτυχώς, αυτοί που ήρθαν απ’τον Πόντο ήρθαν με κότσια.

Άρα πρέπει όλοι εμείς να καταλάβουμε, και να μην είμαστε Πόντιοι -δεν πειράζει, δεν είμαστε όλοι τέλειοι- η προσφορά του Πόντου στον Ελληνισμό είναι ένα τεράστιο θέμα και νομίζουμε απλώς ότι είναι ένα θέμα με ένα κομμάτι του πληθυσμού. Καμία σχέση, ο Πόντος είναι ένα σημείο αναφοράς, κι αν δεν ήταν δε θα είχε γενοκτονηθεί.

Θέλω να δείτε κι εσείς κάτι το πολύ απλό: Όταν μιλάμε για την γενοκτονία των Ποντίων, οι Πόντιοι μιλάν για την Ρωμανία. Οι Πόντιοι μιλάνε για την Ρωμανία γιατί ήταν ακόμα και μετά απ’αυτήν εκεί. Οι Πόντιοι τραγούδησαν την Κωνσταντινούπολη γιατί ήταν ακόμη εκεί. Το θέμα εδώ ποιο είναι: είναι ότι μετά τους Πόντιους δεν υπήρχε κανένας άλλος. Ποιος τραγουδάει για τον Πόντο, γι’αυτό που έζησε;

Είναι το πρόβλημα του τελευταίου: Όταν είσαι τελευταίος μιλάς για τον προτελευταίο, όταν όμως είσαι ο τελευταίος, ποιος θα μιλήσει για σένα; Πρέπει λοιπόν πολύ απλά -είναι μια συμβουλή του ίδιου του Χριστού: Οι τελευταίοι θα είναι οι πρώτοι. Αν δεν καταλάβουν οι Πόντιοι ότι δεν είναι πια οι τελευταίοι, αλλά είναι οι πρώτοι που θα διεκδικήσουν πράγματα συγκεκριμένα για να δείξουν ως αιχμή του δόρατος και στους άλλους ότι δεν γονάτισαν, ότι ακόμη και μια γενοκτονία δε τους καθήλωσε, ότι είναι ακόμη εδώ και συνεχίζουν γιατί πολύ απλά δε τα κατάφεραν οι γενοκτόνοι.

Οι οθομανοί, οι νεότουρκοι, ο Κεμάλ, δεν ήταν αρκετοί για να μας εξοντώσουν. Θα μου πείτε είναι λογικό, με τους Έλληνες πάντοτε ο εχθρός πρέπει να είναι ισχυρότερος, αλλιώς δεν παίζουμε.

Άρα κάθε φορά που ακούω κάποιον που μου λέει: «μα είναι δυνατόν να αντισταθούμε σ’αυτούς που είναι αυτή η δύναμη, που είναι αυτός ο πληθυσμός, που είναι αυτή η οικονομία»; Και βέβαια είναι δυνατόν γιατί εμείς δεν κάνουμε τίποτε άλλο εδώ και αιώνες. Πάντοτε ήμασταν αδύναμοι, πάντοτε γκρινιάζαμε και είμαστε πάντα εδώ. Και γι’αυτό έχουμε επιλέξει σαν σύνθημα για την Ελλάδα «Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει».

Άρα όσοι νομίζουν ότι πρόκειται να πεθάνουμε, όσοι έχουν το σύνδρομο της Στοκχόλμης, όσοι είναι ραγιάδες, όσοι είναι προδότες, δεν μας πειράζουν. Έχουμε αιώνες που ζούμε με όλους αυτούς, ποτέ δε μας ενόχλησαν για να αποτελέσουμε ένα δώρο για την ανθρωπότητα. Ο Ελληνισμός είναι αυτό το δώρο. Το ποντιακό στοιχείο είναι ένα κομμάτι απ’αυτό το δώρο.

Μη βλέπετε τους Πόντιους με μίζερο τρόπο. Άμα κάνουν λάθη όταν διεκδικούνε κάτι, να το λέτε. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Σ’αυτά που βλέπετε, κάποιοι έβαλαν τον μονοκέφαλο αετό ανάποδα. Αν νόμιζαν ότι δε θα τους έλεγα τίποτα κάνουν λάθος. Να αλλάξουν τις σημαίες, να τις κατεβάσουν όταν είναι ανάποδα γιατί δεν αποτελούν πια σύνθημα.
Ο Πόντος κοιτάει την Κωνσταντινούπολη, ο Πόντος κοιτάζει αυτό που πρέπει να κοιτάζουμε κι εμείς. Η Κωνσταντινούπολη είναι το κέντρο, εδώ και αιώνες. Δεν έχουμε επιλέξει καμία άλλη πόλη που να την ονομάζουμε «πόλη». Καμία άλλη, μία είναι η πόλη, κι αν τώρα είναι κατεχώμενα, δεν μας πειράζει, πάλι θα είναι δική μας.