Ο Ηλίθιος του Φ.Ντοστογιέφσκι.

Οι κριτικές που αποσπά "Ο Ηλίθιος" (τίτλος βιβλίου) με τη δημοσίευσή του απο πολλούς κριτικούς και κοινό είναι ενθουσιώδεις. Υπήρξαν όμως κι εκείνοι που αντιμετώπισαν το έργο με έναν ορισμένο "σκεπτικισμό". Με αφορμή τις παρατηρήσεις κάποιων για την εκκεντρικότητα των ηρώων του και την εξωπραγματική συμπεριφορά τους, για το οτι παραφορτώνει τα έργα του και τα κάνει δύσπεπτα για τον πολύ κόσμο, οτι γράφει για ένα επίλεκτο κοινό (Ν. Ν. Στράχοφ), ο Ντοστογιέφσκι πικραμένος κι εξοργισμένος ανοίγει έναν παρατεταμένο διάλογο δι'αλληλογραφίας με τους κριτικούς, περί φανταστικού και πραγματικού, διάλογο που αγγίζει τα όρια της πολεμικής. "Η πολεμική άλλωστε είναι ένας πολύ καλός τρόπος για τη διαλεύκανση των ιδεών", όπως ο ίδιος υποστηρίζει, σε γράμμα του στον Στράχοφ (26-2-1869), κι αναφερόμενος στις παραπάνω νύξεις του τελευταίου για τον Ηλίθιο ο συγγραφέας καταλήγει: "Έχω τη δική μου άποψη για το ρεαλισμό (στην τέχνη), κι αυτό που η πραγματικότητα αποκαλεί σχεδόν φανταστικό και εξαίρεση, για μένα συνιστά, καμιά φορά, την ουσία της πραγματικής ζωής. Η ρουτίνα της ζωής και η δημοσιοϋπαλληλική ματιά σ'αυτή δεν είναι, κατά τη γνώμη μου, ρεαλισμός, τουναντίον μάλιστα".

Αν διαβάζεις Ντοστογιέφσκι, ακούγοντας Μότσαρτ, αντιλαμβάνεσαι με δύο σου αισθήσεις ταυτόχρονα την απέραντη ομορφιά της ανθρωπιάς, την ανιδιοτέλεια της αγάπης και καταλαβαίνεις το νόημα της φράσης του συγγραφέα που είπε «η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο» και του συνθέτη που έγραψε "ούτε η υψηλή νοημοσύνη, ούτε η φαντασία, ούτε και τα δύο μαζί δεν συνθέτουν την μεγαλοφυΐα. Αγάπη, αγάπη, αγάπη, αυτό είναι που κάνει την μεγαλοφυΐα".